پندار پدیا؛ کتاب «معنویت در فیلم (فرهنگ درگیر کننده): الهیات و فیلم در گفتگو»، اثر رابرت کی جانستن (Robert K Johnston) بوده که توسط فتاح محمدی ترجمه و توسط انتشارات بنیاد سینمایی فارابی به زیور طبع آراسته شده است.
مسیحیان متفکر به طور فزاینده ای به بررسی نقش تأثیرگذاری فیلم ها در گفتگوی فرهنگی ما می پردازند. کتاب معنویت در فیلم با موفقیت حساسیت خوانندگان را نسبت به حقایق الهیاتی و اظهارات در مورد وضعیت انسانی بیان شده از طریق سینمای مدرن افزایش می دهد. این کتاب به 200 فیلم جدید اشاره می‌کند و خوانندگان را تشویق می‌کند تا درباره موضوعات فیلم‌هایی که در فرهنگ ما نفوذ کرده‌اند و همچنین فیلم‌هایی که قدرت شکل‌دهی به برداشت‌های ما از همه چیز، از روابط و شغل‌ها گرفته تا مسئله خیر و شر را دارند، فکر کنند. معنویت در فیلم کاتالیزور مناسبی برای گفتگو و شاگردی در بین تماشاگران سینما، گروه‌های مطالعه مبتنی بر کلیسا، و گروه‌های فیلم و هنر مذهبی است.
|
مشخصات فنی کتاب:
ناشر: بنیاد سینمایی فارابی
نویسنده: رابرت کی جانستن
مترجم: فتاح محمدی
زبان: فارسی
سال چاپ: 1383
تعداد صفحات: 352 |
جانستون در پیش‌گفتار می‌نویسد: «این کتاب را به هدف کمک به سینماروهای مسیحی برای وارد شدن به گفت‌وگویی یزدان‌شناختی با فیلم نوشته است…» و با این حرف، خود به خود از بسیاری جهات حتی پیش از آن‌که شروع به خواندن کتاب کنیم، هم‌چنان خبر از تنگ بودن محدوده معنویتی می‌دهد که در این کتاب با آن روبه‌رو می‌شویم. بااین‌حال، از آن‌جایی که کتاب برای روشن کردن اذهان سخت‌گیر و به نحوی آشتی دادن آن با سینما نوشته شده است، در پژوهش‌هایی که در آن به اشکال مختلف در نسبت میان دین و سینما کنکاش می‌کنند، بسیار کارآمد است.
نویسنده در فصل اول کتاب «معنویت در فیلم» با عنوان «قدرت فیلم» به قدرت صنعت سرگرمی و سینمای مرتبط با آن در آموزش می‌پردازد و می‌نویسد:
«من گاهی با مردمانی برخورد می‌کنم که گمان می‌کنند فیلم‌ها، محصولی که هالیوود تولید می‌کند، صرفا سرگرمی است و هیچ ربطی به آموزش ندارد. این یکی از نکبتی‌ترین مغلطه‌های احمقانه است… هر چیزی که از طریق درام اشک به چشم شما می‌آورد، با عمیق‌ترین ریشه‌های شخصیت ما سروکار دارد. همه فیلم‌ها، چه خوب چه بد، آموزشی‌اند و هالیوود بهترین نهاد آموزشی روی زمین است. چه گفتید؟ هالیوود مهم‌تر از هاروارد است؟ پاسخ این است که به تمیزی هاروارد نیست. اما با وجود این، حوزه نفوذ آن گسترده‌تر است.» به این ترتیب، نویسنده در ادامه از میزان تاثیرگذاری فیلم بر مخاطبانش می‌گوید که قاعدتا به نوعی یادگیری منجر می‌شود؛ یادگیری‌ای که می‌تواند به بصیرت بیشتر و شفابخشی بینجامد. و حتی فراتر از این می‌تواند سبب‌ساز وقایع یگانه‌ای در تاریخ باشد.
رابرت کی جانستن
فصل دوم با عنوان «تاریخ مختصر کلیسا و هالیوود» مروری است بر تاریخ سینمای دینی، که برخی از نخستین فیلم‌های کوتاه آن را مبلغان دوره‌گرد مسیحی ساختند و تاریخ مواجهه کلیسا با سینما. در ادامه چگونگی قرارگیری سینما در برابر کلیسا را بیان می‌کند و این‌که چگونه هالیوود ناچار شد برای این‌که به دام سانسور دولتی و ممنوعیت‌های برخاسته از فرمان کلیساها نیفتد، نوعی طرح و نظام‌نامه برای خودسانسوری ایجاد کند و این کش‌وقوس از یک سو برای جلب مخاطب و از سویی دیگر، برای عصبانی نکردن متصدیان کلیساها هم‌چنان طی زمان ادامه می‌یابد. تا جایی که در ۱۹۳۴ کاردینال داگرتی به پیروانش دستور داد: «از همه فیلم‌ها دوری کنید… این صرفا یک توصیه نیست، بلکه دستوری است که باید اجرا شود و به همه وجدان‌های گرفتار و عذاب و گناه مرتبط است.» آرام آرام انواع نظام‌های درجه‌بندی پا به عرصه گذاشت و پیوسته تغییر کرد تا بتواند خود را با سانسوری که همواره با شکست دست‌وپنجه نرم می‌کرد و ناچار از تغییر مرزهای خود بود، وفق دهد.
نویسنده در فصل سوم با عنوان «رویکرد یزدان‌شناختی به نقد فیلم» پنج پاسخ مسلط کلیسا را برای تاثیرگذاری بر هالیوود فهرست کرده است: پرهیز، احتیاط، گفت‌وگو، مصادره به مطلوب و رویارویی الوهی. این رویدادها در قرن گذشته کم‌وبیش یکی پس از دیگری به ظهور رسیده‌اند و گاهی نیز دیدگاه‌های متعدد هم‌زمان اتخاذ شده‌اند. در رویکرد پرهیز، بایکوت فیلم‌ها و اجتناب از تماشای آن‌ها مدنظر قرار داده می‌شود که معمولا با فرامین مستقیم و بسیج کردن مومنان همراه است. رویکرد احتیاط که رفتار معمول‌تر مسیحیان امروز است، شروطی را لازمه دیدن فیلم می‌داند. برای مثال ایمان محکم؛ مومن با وجود این ایمان و با اطمینان از سست نشدن آن در مواجهه با فیلم اجازه رفتن به سینما را پیدا می‌کند. گفت‌وگو به مفهوم مواجهه با اثر در وهله نخست بر اساس معیارهای خود اثر است. در مصادره به مطلوب نیز باید توجه به خود فیلم معطوف شود، چون تنها در سایه چشم‌اندازی که خود فیلم از سرشت انسانی به دست می‌دهد، می‌توان با درگیر شدن در یک مکالمه، به طور موثری افق‌های خود را گسترش داد. رویارویی الوهی، با مسلط دانستن این دیدگاه که فیض الهی را می‌توان در همه جا جست، داشتن ذهنی خداجو را برای یافتن آن در فیلم کافی می‌داند.
عنوان دیگر فصل‌های این کتاب عبارت‌اند از:
۴. چرا باید به فیلم‌ها توجه کنیم؟
۵. آیا فیلم از زمره هنرهاست؟
۶. در فیلم داستان حرف اول را می‌زند
۷. چگونه می‌توان منتقد فیلم شد
۸. پاسخ فیلم‌ها از دیدگاه یزدان‌شناختی
۹. یک نمونه: فیلم‌های پیتر ویر
درباره نویسنده:
رابرت کی جانستون، دانشیار دین، دانشگاه کنتاکی غربی، و یکی از اعضای برجسته جامعه انجیلی است. مقالات او در Christianity Today، The Reformed Journal، The Christian Century، Duke Divinity School Review، The Covenant Quarterly و چندین نشریه دیگر منتشر شده است.
منابع و مأخذ: